Als moeder van twee dochters en een zoon, maak ik het onderwijs van dichtbij mee. Binnen mijn eigen gezin, maar ook om mij heen op school, en in de krant zie ik hoe verschillend jongens en meisjes reageren op ons onderwijssysteem. Vaak gaat het over problemen, vooral van jongens: drukte, moeite met concentratie, onder-presenteren, etcetera. Kostbaar talent stroomt niet in de samenleving en de problemen kosten veel energie. Maar wat laten jongens ons écht zien?
Systemisch werk heeft me geleerd om dat wat lastig of vervelend is als iets positiefs te zien. Dan stel je andere vragen. Wat laat dit gedrag ons zien? Voor wat is dit symptoom de oplossing? Wat brengt dit aan het licht, waar we nog niet naar kijken? Hoe meer ´lastig gedrag´ het effect heeft dat een kind wordt buitengesloten, des te groter is de kans dat het patroon zich herhaald. Systemisch gezien kan je zeggen dat het ‘vreemde gedrag’ het kind meehelpt om het systeem compleet, of in orde te maken.
Dat is een andere manier van kijken dan die vaak gebeurt. Meestal zoeken we oplossingen op het niveau van de uitingsvorm: werken aan een betere houding, betere concentratie. Maar in sommige gevallen geeft dit geen werkelijke verandering. Dan zijn we bezig met symptoombestrijding, in plaats van de werkelijke oorzaak onder ogen te zien. Het zichtbaar maken van een ‘systemisch probleem’, dus waarvan de oorzaak zich op een (collectief) onbewust niveau bevindt, is een andere aanpak.
Onderstaand filmpje vond ik onlangs op de site van Dagmar van Rijnberk. Sir Ken Robinson laat in dit filmpje zien wat er aan de hand is in ons huidige onderwijssysteem. Wat ik zo mooi vind aan dit filmpje is dat het zo duidelijk laat zien hoe ons onderwijssysteem ontstaan is, wat toen belangrijk was, hoe we toen tegen de wereld aankeken. En ook hoe we symptomen (zoals ADHD) nu bestrijden omdat we vasthouden aan oude doelen, die misschien niet meer relevant zijn voor de huidige tijd.
Bij mijzelf merkte ik bij het zien van dit filmpje dat het onder ogen zien van de historie, de oorsprong van ons onderwijsssyteem me rustiger maakt. Als ik vanuit deze systemische blik kijk, dan zie ik wat het onderwijs ons heeft gebracht en ons nog steeds brengt. En ik zie ook dat de doelen van toen niet meer geschikt zijn voor de tijd waarin we nu leven en wat de wereld van nu van ons vraagt. Wellicht sluiten we de kinderen van nu zelfs buiten sluiten met de ´doelen van toen´. En laten de symptomen van de jongens van nu, dát misschien wel zien.
Als we zo kijken naar ´lastige kinderen´ dan kijken we heel anders!
Meer lezen over jongens en onderwijs?
Kijk op de website van Lydia Sevenster: www.jongensenonderwijs.nl
Meer lezen over systemische kijk op onderwijs?
Het Bert Hellinger Instituut organiseert opleidingen en workshops over systemische pedagogiek & moeilijk gedrag in onderwijs.
