Alweer een aantal jaren geleden kwam systemisch werk op mijn pad. Ik was op slag verliefd. Ik herinner me nog goed dat ik de eerste keer in een opstelling stond en overdonderd was van om toegang te hebben tot de wijsheid van systemen. Niet alleen begrijpen, maar een gevoeld besef van wat er aan de hand is. Al gauw kwamen systemisch werk en mijn maatschappelijke betrokkenheid samen. Ik heb inmiddels vele opstellingen rond duurzaamheidsvragen mogen begeleiden. En het is opvallend hoe een aantal patronen zich steeds aandient. Deze winter trek ik mij een paar dagen terug om deze inzichten in verhaalvorm op te schrijven. In deze blog alvast een voorproefje.

In september werkte ik een dag met een diverse groep van ondernemers, ambtenaren, adviseurs, onderzoekers en consumenten. We verkenden hoe je systemisch kunt kijken naar vragen rond landbouw, voedsel en landgebruik en welke systemische ‘oerkrachten’ van invloed zijn op hun vragen. We deden deze dag opstellingen over vragen van:

• een stadslandbouwondernemer die zoekt naar flow in haar bedrijf;
• een ambtenaar die zich afvraagt hoe zij een regionale voedselbeweging op kan zetten;
• een landschapsontwerper die gebruik wil maken van de ‘spirit of place’ in haar ontwerpen;
• een adviseur met ruime ervaring in de energie en bouwsector die zoekt welke rol hij kan gaan spelen in het veld van landbouw en voedsel.

Aan het einde van de dag werd aantal rode draden duidelijk. Ik deel ze, voor het geval dat jij je voordeel ermee wilt doen. En zoals aangegeven, binnenkort licht ik deze inzichten verder toe met korte verhalen:

• Het ontrafelen van persoon en functie geeft kracht: wat doe je als persoon, vanuit je persoonlijke drive en wanneer maak je juist verschil door vanuit je functie of je rol te opereren?
• Ontrafelen lijkt systemen sowieso meer kracht te geven dan verbinden. In duurzaamheid heb je vaak te maken verwarring over dubbele of onduidelijke doelen. Een opstelling kan dat haarscherp in beeld brengen.
• Vraaginbrengers beschikken vaak over een enorme systemische intelligentie. De systemische intelligentie zit bij de persoon en niet in de functie. De opstelling kan de inbrenger helpen om deze intelligentie te herkennen, te testen en meer te benutten.
• Als iets steeds maar niet wil lukken, geeft het onder ogen zien van de schaduwkant vaak een nieuwe opening. De erkenning van historie van een plek of gebied is regelmatig een belangrijke, zo niet cruciale, stap in het starten van een nieuw initiatief.
• Een verschil maken begint met het in de ogen zien van je wens en de werkelijkheid nemen zoals die is.
• De ziel van een plek kan een functioneel ontwerpplan tot leven te brengen.
• Wat is de bron van idealen: je persoonlijke drive, iets of iemand uit je familiesysteem, of een grotere beweging? Regelmatig zien we in opstellingen dat wanneer een project of initiatief andermans opgave vervult dat patroon zich ook in het project herhaalt. Dat is de klant er meer voor het project dan andersom. Wie is er voor wie?
• En wat sluit je mogelijk uit in je idealen? Wat is het effect van de overtuiging dat de wereld niet ok is en alles anders moet? Welke ongewenste dynamieken roept dat wellicht op?

Veel mijmer vragen. Mij helpt systemisch werk om niet gevangen te blijven in polariteiten die je veel tegenkomt bij duurzaamheid. Om voorbij te kijken aan het veld van oordelen. En mij bewust te worden van dat wat niet in beeld is. Na deze dag zal ik nooit meer met dezelfde ogen naar gangbare boeren kunnen kijken. Eén van de opstellingen bracht de diepe drijfveer van “nooit meer honger” aan het licht. Dat in beeld, samen met de grote liefde van deze boeren voor hun leefomgeving én de haast onmogelijke opgave om in het huidige systeem te overleven maakte dat er bij alle representanten in de opstelling een shift ontstond. Een shift die het systeem uit de polariteit bracht van ‘goed of fout’ en ruimte maakte voor gezamenlijk zoeken en ontdekken van een nieuwe manier kon ontstaan. Met open mind, open hart en open wil.

De volgende Systemische Onderzoeksdag over Landbouw Voedsel en Landgebruik is op 23 maart 2017.